İBÜ Uluslararası Balkan Sempozyumu’nda

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tarih Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Gencer, öğretim üyeleri Doç. Dr. Ayşe Kayapınar ve Yrd. Doç. Dr. Nuray Özdemir İstanbul Grand Cevahir Kongre Merkezi’nde düzenlenen Uluslararası Balkan Sempozyumu’na katıldı.

Balkan Savaşları’nın 100. Yılı nedeniyle düzenlenen Uluslararası Balkan Sempozyumu’nda söz alan Prof Dr. Mustafa Gencer, Osmanlı İmparatorluğu’na karşı oluşan Balkan ittifakına değinerek, savaşın altında yatan sebepleri anlattı. Gencer yaptığı sunumunda “Balkan Savaşları’nın (1912–1913) Osmanlı İmparatorluğunun, kuzey Afrika’daki son kalesi Trablusgarp savası ile Birinci Dünya Savası arasında ’‘Birinci Dünya Savasının Provası’‘olarak nitelendirilen (Richard C. Hall) ve Osmanlı‘nın vatan olarak addettiği topraklarının birkaç haftalık bir sürede temelli elden çıkmasına neden olan çok önemli bir hadisedir. Balkan Savaşları‘nda Osmanlı ordusunun operasyonların yönetiminde ve askerin sevk ve idaresinde, lojistik ve istihbaratta sorunlar yaşadığı bilinmektedir, ancak Osmanlı idaresine karşı bir ittifakın kurulması, savaşın organize bir hareket olduğunu ortaya koymaktadır. Kutsal olmaktan daha çok konjektürel nitelik taşıyan Balkan İttifak’ı hangi süreçte nasıl kurulmuştur? Aktörleri ve destekçileri kimlerdir? Hedef nedir ve bu hedefe hangi araçlarla nasıl ulaşılması planlanmıştır? BU ve benzer sorulara cevap arayacak olan bildiri, savaşın başlamasından önceli gelişmeleri ve özellikle Balkan İttifakı‘nın oluşum sürecini analize çalışacaktır. 8 Ekim 1912 tarihinde Karadağ’ın Osmanlı Devleti’ne saldırmasıyla başlayan askeri operasyonlar, savaşın evreleri ve sonuçları kapsam dışı tutulacaktır. Alman Dışişleri’nin Sofya, Belgrat, Viyana, Atina, İstanbul gibi merkezlerdeki diplomatik temsilcileriyle yaptığı yazışmaların incelenmesi bu çalışmaya temel teşkil edecektir” ifadelerini kullandı.

Doç. Dr. Ayşe Kayapınar ’’ Bulgarların Balkan Savaşlarına Bakışı” adlı sunumunda Bulgar tarihçilerinin görüşlerini anlattı. Kayapınar “Başladığı tarihten bu yana 100 yıl geçmiş olmasına rağmen Türkiye ve dünya literatüründe hala Balkan Savaşlarının incelenmemiş pek çok yönünün yedi boyutunun olduğunu söyleyebiliriz. Bu yönlerden birisi de savaşa katılan ülkelerin bakış açısının ne olduğunun tam olarak ortaya konulmamış olmasıdır. Şüphesiz Balkan Savaşlarıyla ilgili ele alınması gereken ülkelerin başında Bulgaristan gelmektedir. Savaş yıllarında Bulgaristan Balkan Savaşlarına nasıl bakıyordu? Bulgar askeri nasıl motive edilmiş ve nasıl mobilize olmuştu? Bu soruların cevabını önemli ölçüde Nikola Dodov’un ’‘Balkan Savaşlarına Dair Günlük’‘adlı eserinde ve Simeon Radev’in ’‘BAlkan Savaşlarından Gördüklerim’’ başlıklı hatıratında bulabiliyoruz. Bu çalışmanın amacı bu iki esere dayanarak Bulgaristan2ın Balkan Savaşlarına bakış açısını ve savaşı sürdürmek için Bulgarları motive eden hususların neler olduklarını ortaya koymaktır. Aynı zamanda bu iki eserin verdiği bilgiler, yine savaş döneminde Türk taraflarının hazırlamış olduğu benzer eserlerin verdiği malumatla kıyaslanacaktır. Bulgar ve Türk tarafının bu savaşlara dair geliştirdikleri bakış açılarının çelişen yönlerini ortaya koymak çalışmanın bir diğer amacıdır” dedi. İstanbul Grand Cevahir Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen Uluslararası Balkan Sempozyumu’nda Yunanlılara esir düşen Osmanlı Ordusunun demiryolu komiserlerinden Behiç Erkin’in hikayesini anlatan Yrd. Doç. Dr. Nuray Özdemir ’’ Balkan Savaşları‘nda Bir Demiryolcu: Mehmet Behiç (Erkin) Bey” sunumuyla büyük beğeni topladı. Özdemir yaptığı sunumda demiryollarının savaştaki önemine de değindi. Nuray Özdemir, “Türkiye’de ’‘demiryolu’’ denildiğinde ilk akla gelen isim Behiç Erkin’dir (1876–1961). Osmanlı ordusunda ulaştırmayla ilgili çeşitli görevlerde bulunan Behiç Bey, Balkan Savaşı yıllarında İstanbul-Selanik İltisak Demiryolu Askeri komiserliği görevini yapmıştır. Yunan ordusunun Selanik’e girmesi ile 26 Kasım 1912’de Behiç Bey de Yunanlılara esir düşmüştür. Yunanistan’ın Pire şehrindeki esareti 18 Kasım 1913’te sona erince İstanbul’da Genelkurmay karargahında 3. Şube Şimendifer Kısım amirliğine tayin edilmiştir. Ulaşım araçlarının ve yolların yetersiz olduğu bir dönemde, bir savaşın kazanılmasında ulaştırma hizmetlerinin önemini görmüş ve Balkan Savaşı yıllarında demiryolları üzerine yaptığı incelemelerini ’‘Demiryolu’nun Askerlik Nokta-i Nazarından Tarihi, İstimali ve Teşkilatı’‘isimli bir kitapta toplamıştır. Balkan Savaşı‘nda müttefik güçlerin pek çok demiryolunu kullanmasına karşın Osmanlının sadece bir hattı olmasının savaşın kaybında önemli rol oynadığını anlatmıştır. Bu çalışmada Behiç Bey’in Balkan Savaşı yıllarında Osmanlı demiryollarının savunulması ve işletilmesi için yaptığı faaliyetlere yer verilecektir. Behiç Bey’in demiryolları işletmeciliğinin Balkan Savaşı sonrasında Türk demiryolculuğuna yaptığı etki değerlendirilecektir” şeklinde konuştu.