• resmi ilanlar

Bakır ustası gelişen teknolojiye direniyor

01/10/2014 15:00

Bakır ustası Emin Büber, 30 yıldır Yukarı Çarşı’da sürdürdüğü mesleğinin ayrıntılarını anlattı. Bakırcılık mesleğinin gelişen teknoloji ve ürün çeşitliliği karşısında yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirten Büber, yeni nesillerin bakırcılığı meslek olarak tercih etmemeleri nedeniyle mesleğinin geleceğe taşınamayacağını söyledi. Bolu’nun tek bakır ustası olan Büber, işyerinde bakır ürün üretiminden ziyade, artık çoğunlukla hediyelik süs eşya ürettiğini ve tamirat çalışmaları gerçekleştirdiğini belirtti.

Röportaj: Mehmet KORKUSUZ

Bolu’nun hayattaki tek bakır ustası olan Emin Büber ile işyerinde gerçekleştirdiğimiz röportajın ayrıntıları şöyle:

Bakırcılık mesleğine nasıl ve ne zaman başladınız? Bahseder misiniz?

Lise eğitimim sonrası, 18 yaşında iken, bakırcılık mesleğine başladım. Babamın yanında çıraklık yaptım. Kalfa oldum. Ardından da ustalığa yükseldim.

Kalfalık ile ustalık dönemleriniz arasındaki farklılıklar nelerdi?

Babamın yanında 3 sene çıraklık yaptıktan sonra kalfalığa yükseldim. Kalfalığım 5-6 sene sürdü. Kalfalıkla ustalık birbirine yakın. Kalfa olanda hemen hemen ustanın yaptığını yapabilir. Ama usta birtakım ince ayrıntıları daha iyi bilir. Ustalıkta kendi dükkanını açarsın, dükkana çırak alır, mesleği çırağa da öğretirsin. O zaman usta oluyorsun. 30 senedir mesleğimin ustasıyım.

Bu mesleği yapanların özellikleri, gerekli meziyetleri nelerdir?

Bakırcılık mesleğini yapanların, işin tabiatı gereği, elleri kara olur. Elinin karalığını, yüzünün karalığını içine sindirebilen kişi bu işi yapabilir. “Ben elim kara olmasın” diyen bir kişi bakırcı olamaz. Sabırlı olmak gerekir. En önemlisi de işini seveceksin. Seversen istemediğin halde o senin kazancını, ekmeğini verir.

Bakırcılık mesleği artık bitti; ancak bizler sevdiğimiz için sürdürüyoruz. Şükür olsun bugüne dek ekmeğimizi bundan çıkardık, çıkarmaya da devam ediyoruz. Amma çok amma az.

 

Peki, teknolojinin gelişimi ve ürün çeşitliliği sizi nasıl etkiledi? Hala eskisi gibi çalışabiliyor musunuz?

Günümüzde bakırcılık mesleğini yapan usta pek kalmadı. Çırakta yetişmiyor artık günümüzde. İlçelerimizde de tükenmek üzere. Gerede ilçemizde iki usta var ve bu meslek bu ilçede de artık son demlerini yaşıyor. Yani mesleğimiz son demlerini yaşıyor. Oysaki 10 sene öncesine kadar sabah 8, akşam 6’ya kadar çekiçle çalışırdık.

İşyerinizde neler üretiyorsunuz?

Yoğun üretim yaptığım dönemlerde çekici hiç yere koymazdım. Çünkü çekiç yere koyduğun an o gün bitmiş demektir. Eskiden bu dükkana gelseniz, çekiç sesinden duramazdınız. Artık çok fazla üretim olmadığı için çalışamıyoruz. Başkaları tepsi ve soba kazanı yaparlardı, ben ise ibrik ve güğüm yapardım. Bolu ibriğinin 5 çeşit boyu vardır. Güğümün ise 3 çeşit boyu vardır. Her çeşidini yapardım. 20 sene devamlı çalıştım. Son senedir de yapıyoruz ama üretim oldukça azaldı.

Şu an genellikle tamirat ve kalay işine yönelmiş durumdayım. Eski bakır eşyaları, ibrikleri, yumurta sahanları, soba kazanları, tepsiler getirenler oluyor. Bir dönem evlerde kullanılan bu eşyaların süs eşyası olarak kalması için insanlar bizden süsleme yapmamızı istiyorlar artık.

Eskiden baklava ya da börek yapılan tepsilerin arka yüzüne Osmanlı tuğrası işliyoruz ya da halı ve kilim figürleri yapıyoruz. Ha keza yumurta sahanlarına ve ibriklere de işlemeler yapıyoruz. Yumurta sahanlarını insanlar süsleme işlemleri sonrasında şekerlik olarak da kullanabiliyorlar.

İşyerimde bakırın her çeşidinin satışını gerçekleştiriyorum. Eskiden evlerimizde kullandığımız bakır tencereler, su ibrikleri, güğümler, yumurta sahanları ve soba kazanları satışı yapıyorum. Çelik ve alüminyumdan önce evlerdeki tüm eşyalar bakırdı. Onların hepsinin eski ve yeni çeşitlerini halen bulabilirsiniz.

Az önce “Artık çırak yetişmiyor!” diyerek, mesleğinizin son demlerini yaşadığını belirttiniz. Yeni nesillerin bu mesleğe yönelmemelerinin nedenleri sizce neler?

Son 5-6 senedir kalfa ve çırak kalmadı. Mesleği yapanlar azaldı. Çünkü iş vatandaşı tatmin etmiyor. Aslında iş ağır değil; ancak ince iş olduğu için insanlara kasvetli geliyor. Düz bakırdan ibrik meydana getiriyorsunuz. Çekiçle ocakta tavlaya tavlaya, bakırı mamül madde haline getiriyorsunuz. Bu iş sabır işi. Günümüzde insanlar daha kolay mesleklerde çalışmayı sanat öğrenmeye tercih ediyorlar. Parası da az sayılmaz. Bu mesleği yapan bir kişi şu an ki işçi maaşının üzerinde kazanç elde edebilir. Ama iş zahmetli. Vücut zahmeti değil ama gönül yorucu. Son nesil bizleriz. Bizlerden sonra öyle görünüyor ki bu meslek Bolu’da da tarih olacak.

Mesleğinizin sanatsal bir yönü olduğu aşikar bir gerçek. Ürettiğiniz eserlerde Bolu’ya dair daha çok hangi motiflere yer veriyorsunuz?

Bakır ustasının eserleri, yöre insanın duygu ve düşüncelerini, o yörenin arazi yapısı hakkında da ipuçları verir. Tüm bu faktörler ustanın ürettiği sanat eserine yansır. Halı ve kilim ustaları da öyledir. Anadolu’nun farklı şehirlerine gittiğinizde bunu görebilirsiniz.

Mesela şu an elimde Giresun’a ait bir hoşaf tası var. Bu eserde usta bakırın üzerine ince ince işlemeler yapmış. Giresun ustası işlemelerinde küçük perdahlar (çekiç darbesi) tercih etmiş. Kolay yapılabilecek bir eseri sadece sanatsal olabilmesi gayesiyle yapımını zorlaştırmışlar, ince detaylara yer vermişler.

Mesela bizim Bolu’da ve Kastamonu çevrelerinde büyük perdahlar kullanılır işlemelerde. Bolu’da en yaygın su ibriği var. Daha önceden yemek tencereleri, yumurta sahanları yapılırmış. Fakat ben 30 yıllık bakırcı ustası olmama rağmen o çalışmalara yetişemedim. Biz, ibrik, güğüm ve soba kazanı ürettik. 30 yıl böyle oldu.

Kurban Bayramı telaşının yaşandığı arife günlerindeyiz. Peki, bu hazırlık döneminde vatandaşlardan sizleri karlı çıkarabilecek işler geliyor mu?

Kurban Bayramı öncesinde, et kavurma tavaları ve baklava tepsileri sıkça kalaya gelir. Bu dönemde kalay işlerimizde evet bir hareketlilik var.

Bu meslekte kişiler emekliye ayrılabilirler mi yoksa ömür boyunca mı çalışırlar?

Emekliye ayrılabilirler çalışanlar ama ben öyle düşünmüyorum. Hele benim yaptığım sanatta da emekliliğe yer yoktur, İslamiyet’te de. Emeklileri görüyoruz, sıkıntıya düşüyorlar. Emeklilik benim mantığıma yatmıyor. Allah sıhhat versin yeter ki, o olduğu müddetçe çalışmayı düşünüyorum.

Geçtiğimiz hafta Ahilik Haftası idi. Temsili şet kuşatma törenleri düzenlendi. Siz mesleğinizde 30 yıllık usta olduğunuzu belirttiniz. Ustalığa geçişinizde sizin içinde bir tören düzenlenmiş miydi?

Ben törenler düzenlenerek kalfalığa ya da ustalığa geçemedim. Fakat bizden önceki nesillerin kalfalık ve ustalık dönemlerine geçişlerde şet kuşatma törenleri düzenlenirmiş. Ben mesleği Gerede’de öğrendim. Gerede’de çıraklıktan kalfalığa geçenler için Esentepe mesire alanında şet kuşatma törenleri düzenlenir, komşulara ikramlar verilirdi. Mevlid-i Şerif okunurdu. Çocukluğumda bu törenlere tanıklık ettim. Fakat dediğim gibi, benim kalfalığa geçişimde bu törenler artık düzenlenmiyordu.

Geleneksel Ahilik kültürü ile günümüz esnaflık anlayışı karşılaştırdığınızda neler söylemek istersiniz? Günümüz esnaflık anlayışında ne gibi değişiklikler var?

Sizlerin aracılığıyla esnaflarımızın Ahilik Haftası’nı kutlamak istiyorum. Ahilik haftası sadece esnafların para kazanmasını değil, esnafların edep ve ahlak üzerine yetişmelerini de sağlardı. Bu öncelikli prensiptir Ahilik Haftası’nda.

Ahilik prensiplerine göre esnaf, ahlaklı, edepli, müşteriye karşı saygılı ve hak ölçüsü içinde çalışması gerekir. Ama bugün maalesef maddiyat birinci sıraya yerleşti. Eskiden böyle değildi. Esnaflar arasında yardımlaşma vardı. Esnaflardan birinin işyeri bir gün açılmazsa, diğer esnaflar onun için endişelenirdi. Dükkanını açmayan esnaf aranır, hatırı sorulurdu. Ama şimdi işyerini açmayan bir esnaf olsa, maalesef ilgilenilmiyor.

Ahiliğin kurumu olmasa bile günümüzde esnaflar bu geleneği aralarında yaşatmaları lazım. Her şey para değil. Esnaflar arasında tutkunluk kalmayınca artık muhabbetlerin bile eski tadı kalmadı. Paranız oluyor ama eski muhabbetlerin getirdiği o tadı parayla satın alamıyorsun.

YORUMLAR  (Toplam 1 yorum)

  • Sevim  (26.07.2017 07:05:55)

    60 cm sini iki tane kaç TL kalay fiatı

  • Yorum yazın!
     1250 karakter yazabilirsiniz

    Tabaklar Mah. Cumhuriyet Cad. İnci İş Merkezi No: 32 / 32 Bolu   Tel:   Faks: